Για εξάσκηση της Γ Τάξης

GREENPEACE5 Ιουνίου 1999, Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος

Τόσοι λόγοι για να μη γιορτάσει κανείς

Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία (παρά τις διαφαινόμενες ελπιδοφόρες εξελίξεις) και το πρόσφατο σκάνδαλο με διοξίνες στα τρόφιμα, δεν επιτρέπουν ούτε αισιοδοξία ούτε διάθεση για εορτασμούς με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Πόσο μάλλον που τα παραπάνω σοβαρά προβλήματα δεν είναι τα μόνα. Μια καταγραφή των πρόσφατων εξελίξεων σε πέντε περιβαλλοντικούς τομείς, που καθορίζουν την ύπαρξη και την ποιότητα ζωής πάνω στον πλανήτη, είναι αρκετή για να πείσει τον καθένα πως οφείλουμε να κάνουμε κάτι παραπάνω για το περιβάλλον, για την ίδια τη ζωή.

Οι ανθρώπινες δραστηριότητες αλλάζουν το κλίμα της Γης

Η Γη θερμαίνεται. Τα τελευταία 140 χρόνια, η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας του πλανήτη αυξήθηκε κατά 0,3-0,6 βαθμούς Κελσίου. Τα 10 θερμότερα έτη από τότε που μετρώνται θερμοκρασίες (από το 1861 δηλαδή) παρουσιάστηκαν την τελευταία δεκαετία. Το 1998 ήταν η θερμότερη χρονιά που καταγράφηκε μέχρι σήμερα. Ακολουθεί το 1997, το οποίο με τη σειρά του ήταν θερμότερο από το 1995 κι αυτό από το 1994. Η δεκαετία του 1980 ήταν κατά 0,2 βαθμούς θερμότερη από οποιαδήποτε άλλη δεκαετία από τότε που άρχισαν μετρήσεις. Η Κεντρική Ευρώπη γνώρισε την τελευταία δεκαετία τους ηπιότερους χειμώνες κατά τη διάρκεια των τελευταίων επτά αιώνων. Στα τέλη Απριλίου 1998, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης ανακοίνωναν πως ο αιώνας μας είναι ο θερμότερος τα τελευταία 600 χρόνια. Ειδικότερα τις τελευταίες δεκαετίες είναι σαφές ότι οι αλλαγές στη θερμοκρασία έχουν ανθρωπογενή προέλευση.

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC), ένα σώμα 2.500 και πλέον επιστημόνων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, εκτιμά ότι η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια του πλανήτη θα αυξηθεί από 1 έως 3,5 ^οC ως το 2100. Για να καταλάβουμε το εύρος των αλλαγών που θα επέλθουν, αρκεί να πούμε ότι η αύξηση αυτή θα είναι η μεγαλύτερη που έχει συμβεί τα τελευταία 10.000 χρόνια.

Οι επιπτώσεις από την αλλαγή του κλίματος

Όξυνση των ακραίων καιρικών φαινομένων

Η κρίση του κλίματος δεν εξαντλείται δυστυχώς σε μια αύξηση της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας του πλανήτη. Η αποσταθεροποίηση της ατμόσφαιρας, που συνεπάγεται η αύξηση αυτή, θα έχει ως αποτέλεσμα την έξαρση των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι πλημμύρες, οι τυφώνες, οι ξηρασίες κ.λ.π.

Άνοδος της στάθμης της θάλασσας

Μία από τις σοβαρότερες επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου αναμένεται να είναι και η αύξηση της μέσης στάθμης της θάλασσας. Η αύξηση αυτή οφείλεται στους εξής παράγοντες: διαστολή του θαλασσινού νερού λόγω αύξησης της θερμοκρασίας, λιώσιμο των αλπικών παγετώνων, λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής. Τον τελευταίο αιώνα, η αύξηση της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας κατά 0,3-0,6 ^οC, είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της μέσης στάθμης των ωκεανών κατά 10-20 cm (εκατοστά). Εκτιμάται ότι η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στη θερμική διαστολή των ωκεανών και το λιώσιμο των αλπικών παγετώνων. Η IPCC εκτιμά πως η επιδείνωση της αποσταθεροποίησης του κλίματος θα επιφέρει μια αύξηση της μέσης στάθμης της θάλασσας κατά 15-95 cm στον επόμενο αιώνα. Παραλιακές ζώνες και μικρά νησιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σ’ αυτή την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

Κίνδυνοι για την βιοποικιλότητα

Εκτιμάται ότι χιλιάδες ζωικά και φυτικά είδη απειλούνται ευθέως από την αποσταθεροποίηση του κλίματος. Σ’ αυτά περιλαμβάνονται είδη

υπό εξαφάνιση,

αποδημητικά πουλιά,

απομονωμένοι πληθυσμοί,

είδη που περιορίζονται σε παράκτιες περιοχές και

είδη με μειωμένη γενετική ικανότητα προσαρμογής.

Δεδομένου ότι η χωρική κατανομή των οικοσυστημάτων είναι συνάρτηση των κλιματικών συνθηκών, μια αλλαγή του κλίματος θα άλλαζε, όχι μόνο τη σύσταση των οικοσυστημάτων αλλά και τη γεωγραφική κατανομή τους.

Οι αλλαγές στη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις θα αλλάξουν

• τις υδάτινες απορροές,
• την υγρασία του εδάφους,
• τους ρυθμούς διάβρωσης και
• την ανακύκλωση της οργανικής ύλης και των θρεπτικών συστατικών.

Αυτά με τη σειρά τους θα επηρεάσουν

1. την παραγωγικότητα,
2. τον ανταγωνισμό των ειδών,
3. τη βιοποικιλότητα,
4. την εξάπλωση των ζιζανίων,

διαμορφώνοντας έτσι μια ολότελα διαφορετική κατάσταση στα διάφορα οικοσυστήματα.